Bir evi yıldırımdan korumak için hiçbir şey bir paratonerin yerini alamaz. Evinizin ve elektrikli ekipmanlarınızın yıldırımdan korunması ancak paratoner ile sağlanır.
Ancak bir paratoner kurulumu çok teknik bir konu olduğu için, uzman teknisyenler tarafından montaj edilmelidir.
Paratonerlerin rolü
Adı Fransızcadan Türkçemize geçen ( PARATONNERRE), paratoner yıldırım düşmesine karşı faydalı bir ekipmandır. (YILDIRIMSAVAR) Türkiye'nin her yerinde sık görülmese de, paratoner tesisatı bazı bölgelerde çok önemli olabilir.
Paratoner veya yıldırımsavar, havadaki elektrik yükünü toprağa aktarmayı amaçlayan bir araçtır. İki bulutun sürtüşmesi, çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu oluşan ışık görüntüsüne şimşek denir. Yıldırımdan korunmak için binaların ve evlerin gökyüzüne yakın olan yerlerine paratoner adı verilen aletler konulur. Bu aletler kısaca toprağa bağlanmış birer bakır çubuktur. Topraklama sayesinde bakır iletkene gelen yıldırım etkisiz hale getirilir.
Yıldırım nasıl oluşur ?
Yeryüzündeki sıcak havanın yükselmesi, buharlaşan suyu da yukarı taşır. Bu yükselen hava yaklaşık 4 kilometreye ulaşınca havanın soğuk katmanlarına rast geliyor, o bölgede buharlaşma ve daha sonrasında bulutlar oluşturuyor. Bu bulutlar daha sonra hava akımları ile 20 kilometreye kadar tırmanabiliyor. Bu yükseklikte bulutların içlerinde oluşan buz kristallerinin birbirlerine sürtünerek bir Statik elektrik enerjisi meydana geliyor. Bu elektrik enerjisi bulutların üst katmanlarında artı (+), alt katmanlarında ise eksi (-) yüklü olarak birikiyor. Bulutun içindeki yük havayı iyonize edecek güce ulaştığında şimşek oluşuyor.
Paratoner tarihçesi
Paratoner, resmi tarihe göre, 15 Haziran 1752'de Philadelphia'da Benjamin Franklin tarafından icat edilen bir cihazdır. "Fırtına bulutunda bulunan elektrik sıvısını toprağa boşaltmak ve böylece yıldırım düşmesini önlemek" için tasarlanmıştır. O zamandan beri, bu kavramlar gelişmiş elektrostatik etki ve Faraday kafesi olarak biliniyor. Yıldırım koruması sağlamak için, korunacak binanın etrafına bir Faraday kafesi inşa edilmelidir.
Paratoner'in çalışma prensibi
Videonun tercümesi:
- Paratoner, 1752 yılında Benjamin Franklin tarafından icat edilmiştir.
- Paratoner yıldırım düşmelerine karşı binaları ve insanları korur
- Paratoner, bir metalik başlıktan oluşur ve bina çatısına yerleştirilir
- Bu paratoner başlığı metal iletkenler ile toprağa bağlanır
- Yıldırım, bulutlarda oluşan elektrik yükünü toprağa ulaştırmak için en kısa yolu seçer
- Paratoner başlığında bulunan metal sivri uçlar yıldırımı kendisine çeker
- İletkenler bu yıldırımın oluşturduğu elektrik yükünü toprağa iletir
- Çok kısa anlık elektrik akımı 10 000 ile 50 000 AMPER değerindedir
- Anlık gerilim ise 100 milyon VOLT civarındadır
- Bu büyük volt ve amper değerleri toprağa akarak hasarı önler
