AKIM TRANSFORMATÖRÜ NEDİR?

AKIM TRANSFORMATÖRÜ: 

Endüstri alanında kullanılan akımlar çok büyük değerler olduğundan, bunları doğrudan ölçmek çok zordur. Akım transformatörleri, bu büyük değerli akımları ölçülebilir değerlere getirerek, piyasada bulunan ölçü aletlerinin (genellikle 5A ölçekli) kullanılmasına olanak sağlar. Ayrıca, birincil sargı bobini (yüksek gerilim) ile ikincil sargı (ölçme) arasında galvanik bir izolasyon sağlar.

GALVANİK İZOLASYON: 
İki elektrik veya elektronik devre arasında, hiçbir iletken madde ile (kablo, şasi metalik, v.s. gibi) bağlantı olmadığında, bu devrelerde galvanik izolasyon vardır deriz. Galvanik deyimi İtalyan fizikçisi Luigi GALVANİ den gelmektedir. Elektriğin etkileri konusunda çalışmalar yapmıştır. Galvanik izolasyona en iyi bir örnek TRANSFORMATÖRLER dir. Birincil sargı ile ikincil sargı arasında herhangi bir iletken ile bağlantı yoktur. Enerji transferi elektromanyetik ile yapılır.

Tek sargılı

Çift sargılı

ÜÇ FAZLI SİSTEMDE AKIM TRANSFORMATÖRLERİ İLE İKİ TÜRLÜ BAĞLANTI ŞEMASI

AKIM TRANSFORMATÖRLERİ SEÇİM KRİTERLERİ  

Akım trafoları seçiminde, akım trafosuna ait birçok parametreyi belirten bir etiketleme kullanılmaktadır. Örnek olarak 300/5A, 5P20; 10VA.    

1-Çevrim Oranı  İlk parametre trafonun çevrim oranıdır. Örneğini verdiğimizi etikette bu oran 300/5A olarak belirtilmiştir. Bu, hata payları dikkate alındığında, trafonun birincil sargılarından geçen akımın 60’de 1’inin ikincil sargılardan geçeceği anlamına gelir. Yani birincil sargılardan 300A akım geçerken, ikincil sargılardan 5A, 120A geçerken 2A geçeceği anlamına gelmektedir.  300/5A, 5P20; 10VA  300A - Birincil sargı Akımı   5A - İkincil sargı Akımı   İhtiyaca göre, akım trafolarının ikincil akımları 5A veya 1A olarak tasarlanıp üretilebilir. 

2-Trafo tipi ve aşırı akım faktörü Örnek trafomuzda 5P - Trafo Tipi dir,  20 rakamı ise Aşırı Akım (doyma) Faktörü dür. Doyma faktörü, nominal akımın kaç katına kadar, hassasiyet için diğer tüm şartlar sağlandığında, belirtilen doğruluk limitleri içinde ölçüm yapılacağını belirtir. Örnekteki akım trafomuzun primer nominal akımı 300A olduğu ve doyma faktörü de 20 olduğu için 300 x 20 A yani 6kA’e kadar hassasiyet şartlarını sağlayacaktır. 

3-Akım trafosu gücü Trafo seçimindeki en önemli kriterlerden biri de trafonun gücüdür. Örnek trafomuzda 10VA - Trafo gücüdür. Akım trafosunu bağlayacağınız her ölçü/koruma cihazının verilen akımı ölçerken harcadığı bir güç vardır. Ölçü cihazlarına ek olarak akım trafosundan cihaza kadar olan kabloda da, kablonun cinsi, kesiti ve uzunluğuna göre bir kayıp olacaktır.  Seçilen akım trafosunun gücü, yukarıda belirtilen kayıpları karşılayabilecek minimum güçte olmalıdır. Akım trafosunun ihtiyaçtan daha fazla güçte olması hassasiyeti azaltacağı için istenmeyen bir durumdur. 
Bu tür transformatörlerin birincil sargısından akım geçerken ikincil sargı ucu kesinlikle boşta bırakılmaz aksi takdirde transformatörün ikincil sargısı hasar görür.
İkincil sargısında koruma amaçlı sigorta kullanılmaz.



AKIM TRANSFORMATÖRLERİ MONTAJINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 

Dikkat: Akım transformatörü montajı yapılırken devrede elektrik kesik olmalıdır, eğer gerilim altında çalışmak zorunda iseniz (nadiren yapılır, zira çok yüksek bir riski vardır) bu durumda ikincil devre, 2,5 mm² lik bir kablo ile kısa devre yapılmalıdır.

Akım transformatörü içinden geçecek kablonun veya baranın montajında enerjinin geçiş yönüne dikkat edilmesi gerekir.
Bu montaj yönüne her zaman uyulmalıdır, özellikle üç fazlı sistemlerde, akım ve gerilim arasındaki veya diğer fazlar arasındaki faz kaymalarını ters çevirebilir.

  O halde enerjinin akım yönü ne olmalıdır ? 

Yukarıdaki şemada görüldüğü gibi, akım transformatörlerini topraklamayı unutmayın.

                    

AKTİF - REAKTİF VE GÖRÜNEN GÜÇLER NEDİR?

Aktif-reaktif ve görünen güçlere değinmeden  önce, alternatif akıma kısaca bir göz atalım. 

 ALTERNATİF AKIM : Evlerimizdeki prizleri besleyen alternatif akımın şekli, osiloskop ekranında sinüsoidal olarak görünür. Frekansı 50 Hz dir. yani alternatif akım her 1 saniyede 50 periyot yapar. Bir periyot ise her 20 milisaniyede tamamlanır.                                   

Birinci resimde alternatif akımın şeklini görüyorsunuz, ikinci resimde ise bizim için çok önemli bir konu olan, φ (veya ϕ)(fi okunur) faz kaymasını inceleyeceğiz. Bu gerilim ve akım arasındaki farkı içerir. Bu faz kayması elektrik aletlerinin, saf direnç, endüktif veya kapasitif olmalarına göre değişir. 

Yukarıda alternatif akımın nelerden oluştuğunu gördükten sonra, konumuzun esasını teşkil eden güçlere geçelim. 
Alternatif akımda 3 türlü güç vardır:
  - Görünen güç
  - Aktif güç
  - Reaktif güç 
Bu güçler, birbirlerine matematiksel güç üçgeni yardımıyla bağlıdırlar. 



GÖRÜNEN GÜÇ 
Görünen güç, aktif güç ve reaktif güçlerin trigonometrik toplamıdır.   Genellikle elektrik dağıtım şirketleri, sözleşmelerini (kVA)  üzerinden yaparlar.

Hesaplanması ise   S=U.I   formülü   ile yapılır. 
   S = Görünen güç (VA) (Wat ile türdeş) 
   U = Gerilim (V) 
   I = Akım (A)  Görünen güç, güçler üçgeninin hipotenüsüdür.

Pisagor teoremi  (a² +b² = c² ) yardımıyla, yani diğer iki güç yardımıyla kolayca hesaplanır :  

S=√(P²+Q²)   
     S = Görünen güç (VA) (Wat ile türdeş) 
     P = Aktif güç (W)  
    Q = Reaktif güç (VAR) 

 AKTİF GÜÇ 
Aktif güç, bir hareket doğuran güçtür, faydalı veya yararlı güç diye de adlandırılır. Bazen görünen güç ile karıştırılır. Genellikle, evlerde harcanan elektrik gücüdür : 

 P=U.I.cos φ   
   P = Görünen güç (W)   
   U = Gerilim (V)  
   I =  Akım (A)  
   φ = kayma açısı (°) 

 REAKTİF GÜÇ 
Reaktif güç, daha karışık ve az bilinen bir güçtür. Güç diye adlandırıyoruz fakat sonuçta bize bir iş sağlamıyor. O halde elektrik sistemindeki görevi nedir. Genellikle bobinlerden oluşan elektrik aletlerinin çalışması için gereklidir. Bunların arasında ilk aklımıza gelen motorlardır, daha sonra soğutma cihazları ve bazı bilgisayar parçalarıdır. Sadece dirençlerden oluşan aletler (elektrik radyatörleri) reaktif güç harcaması yapmazlar. Reaktif güç harcaması yapan devreler, bobin ve manyetik alanla çalışan motor, trafo gibi elektrik makineleridir. İşe yaramayan kayıp enerji olarak tabir ettiğimiz enerjidir. Kayıp olarak nitelendirdiğimiz bu güç aslında yaptığı iş olarak önemli bir görevi vardır. Bobin ve kondansatör özellikli yükler çalışmaları için gerek duyduğu manyetik alanı şebekeden enerji alış verişinde bulunarak oluştururlar ve bu alış verişe reaktif enerji olarak adlandırılır.   Oluşan bu manyetik alan sayesinde iletim hatlarında belirli bir miktarda gereksiz yük oluşturur ve bu yükün yaptığı bir iş yoktur. Sembolü (Q) harfi ile gösterilmektedir.  

Q=U.I.sin φ   
   Q = Reaktif Güç (VAR) (Volt-Ampère Réactif)  
   U = gerilim (V)   
    I =  Akım (A)  
   φ = kayma açısı (°) 

Bu reaktif güç, sistem   ihtiyaç duyduğunda, kondansatör bataryaları yardımıyla dengelenebilir, kondansatörlerin özellikleri sayesinde, devre ihtiyacı olan reaktif enerjiyi alır. Bu devreye kompanzasyonlu devre denir.

AKILLI ÇİFTLİĞE HOŞ GELDİNİZ !

Paris te düzenlenen, tarım ve hayvancılık fuarında, geleceğin çiftçileri akıllı teknolojiyle tanıştı. 
Bir inek akıllı teknoloji ile nasıl sağılır ?     
Darling, elektronik kolyesinde 24 numarayı taşıyan ineğimizin ismi. Hiç bir zorluk çıkartmadan otomatik hayvan sağma makinasına yaklaşıyor. Kasım 2012 den beri, 584 kg ağırlığındaki Holstein ineği darling ve 60 hemcinsi, günün her saatinde ve gece gündüz demeden, insan müdahalesine gerek kalmadan sağılıyor. Gerçek bir teknoloji harikası. Darling elektronik kapıdan geçer geçmez, dedektörlerle donatılmış makina hemen harekete geçiyor. Karbondan yapılmış hareketli kol Darlingin memelerini lazer ışınları ile tarayarak dezenfekte ediyor, daha sonra dört sağıcı kol memelere yapışarak 7 dakikadan az bir zamanda 15 litre sütü sağıyor.Aynı anda bu süt elektrikli ışın sayesinde analiz ediliyor ve sütteki protein, yağ ve bakteri oranlarını hesaplıyor. Bütün bunlar bilgisayara yüklenmiş bir program sayesinde analiz ediliyor. 89 hektarlık bir arazide kurulu bulunan bu tesisatları yöneten Jean-pierre DUFEU ve eşi Anne-Marie bu işi Fransada ilk yapan kişiler olarak bize klasik çiftçi devrinin yavaş yavaş kapancağının haberlerini veriyorlar.  Bu yeni filozofik anlayış, Fransız tarımcıları ve hayvan yetiştiricilerinin uluslararası rekabetini yükseltiyor.   En önemlisi, enerji, su, kimyasal gübreler ve antibiyotikler üzerinden önemli ölçüde tasarruf yapılıyor.   Şu andaki Fransız tarım bakanı M. Stephane LE FOLL, geçen ocak ayında sunduğu bir kanun projesinde, bu konular, kanunun en önemli kısımlarını içeriyor.   

    TÜRKİYE BU TEKNOLOJİYE HAZIRLIK YAPIYORMU ?   

Kaynaklar: AXEMA,LELY,INRA,TERRE-NET.FR,WEB-AGRI.FR LE PARISIEN MAGAZINE

http://amperwat.free.fr/teknolojikciflik.htm

ULUSLARARASI KORUMA SINIFLARI ''IP55''

IP nedir nasıl okunur ?

Türkçe = Uluslararası koruma sınıfları 
İngilizce = International protection rating 
Fransızca = Indice de protection (IP)                               

                 IP X Y Z 

X = Birinci rakam sert cisimlere karşı koruma derecesi   
Y = İkinci rakam sıvı cisimlere karşı koruma derecesi   
Z = Üçüncü rakam mekanik şoklara karşı koruma derecesi        
                           
Örneğin IP55 nasıl okunmalı ?  

IP55 de birinci rakam 5,   
    X sütununda 5 in karşılığına bakarsak  " Tozlara karşı koruma " açıklaması var. 

IP55 de ikinci rakam 5,  
   Y sütununda 5 in karşılığına bakarsak  " 6,3mm çaplı 0,3 barlı bahçe sulamalarına karşı         koruma " açıklaması var. 

    Kullandığımız elektrikli alette IP55 koruması varsa : 
    Bu aletin Tozlara ve 6,3mm çaplı 0,3 barlı bahçe sulamalarına karşı koruma sı " garanti         edilmiştir demektir. 

                                                       http://amperwat.free.fr/